Kendini başkasının yerine koymak

Geçen gün sorduğum soruların çözümü için problemin içindeki insanların kendilerini karşısındakilerin yerlerine koyması yeterliydi.

1. soru: Kırmızı şapkalı adaylardan biri şöyle düşünür:
Eğer başımda yeşil şapka olsaydı, diğer kırmızı şapkalı aday iki yeşil göreceği için ayağa kalkmayacaktı. Demek benim başımda kırmızı var. Burada hangi kırmızılının daha önce şapkayı bileceği önemli değil.

2. soru: Çobanlara A, B ve C diyelim. A çobanı şöyle düşünebilir: Hepimiz sadece diğerlerinin yüzü boyalı diye düşünüyor. Eğer öyle olsaydı, yani benim yüzüm boyasız olsaydı, B çobanı C'nin gülmesini anlamsız bulacaktı, çünkü C'den başka boyalı çobanın olmadığını düşünecekti. Fakat B hala gülüyor, demek garip bir durum yok ve benim yüzüm de boyalı.

3. soru: Kabile üyeleri adamın sözüne inanır ve kendi göz renklerinin de mavi olabileceğini düşünürlerse, saatli bomba çalışmaya başlar. Sorunun önce daha basit şekillerini çözelim. Eğer kabilede bir tane mavi gözlü insan varsa ve kabilede en az bir tane mavi gözlü insan olduğunu biliyorsa, bu kişi ertesi gün kendini kurban edecektir çünkü başka mavi gözlü kimseyi görmemiştir. Eğer kabilede iki mavi gözlü insan varsa, ilk gün bir şey olmayacaktır, çünkü iki mavi gözlü de bir başka mavi gözlü gördüğünden henüz kendini kurban etmeyi düşünmeyecektir. Fakat ilk gün sonunda diğer mavi gözlünün kendini kurban etmediğini görünce, demek kabilede bir mavi gözlü daha var diye düşünecek. Bu ikinci mavi göz çiftini göremediğine göre, ikinci kurbanın kendisinin olması gerektiği sonucuna ulaşacak. 100 mavi gözlü ile de mantık aynı. İlk 99 gün bir şey olmaz, sonraki gün bütün mavi gözlüler birden aydınlanır ve kurban bayramı kutlamaları başlar.

Kendimizi başkalarının yerine koyarak bir çok problemi çözmek mümkün. Yukarıdaki sorularda kendini başkalarının yerine koyanlar bir varsayımda bulundular ama. Herkesin aynı kurallar doğrultusunda hareket eden mantıklı insanlar olduğunu kabul ettiler. Eğer bu şartlar sağlanmazsa çok değişik sonuçlar çıkabilir. Örneğin 3. sorudaki kabilede bir tek kişi mavi gözlü olsa ve ertesi gün öğlende şaka olsun diye kendini kurban etmeseydi ne olurdu acaba?